سیاست و تاریخنگاری در تواریخ عمومی تا پایان قرن چهارم

رابطه بین سیاست و تاریخنگاری از مباحث مهمی است که تا¬کنون به طور جدی به آن پرداخته نشده¬است. روشن شدن رابطه بین این دو مقوله می¬تواند دلیل کتمان برخی حقایق و واقعیتها را از سوی قشر اندیشمند جامعه، برای ما آشکار نماید. اگر¬چه پرداختن به این دو مقوله جدا از یکدیگر امکان پذیر است، اما نمی¬توانیم ارتباطی را که بین این دو وجود دارد انکار کنیم. امروزه تأثیرات مستقیمی که سیاست و تاریخنگاری بر یکدیگر دارند، باعث شده-است که خوانندگان قبل از خواندن هر کتابی که به تاریخ و سیاست مرتبط است، ابتدا گرایش سیاسی و مذهبی نویسنده را مد نظر بگیرند و سپس به مطالعه بپردازند؛ زیرا به طور معمول علایق و اعتقادات هر مورخی، اعم از مذهبی، سیاسی و اجتماعی ویا علایق و تجربه-های شخصی و درونی بر شکل¬گیری بینش وی موثر واقع می¬شود و بدون شک این بینش تاریخی، بر تاریخنگاری وی نیز تأثیر می¬گذارد. این امر سبب شده¬است، در این نوشته به صورت توصیفی تحلیلی رویکرد مورخان تواریخ عمومی به خلفای اموی و عباسی مورد بررسی قرار گیرد. این پایان نامه در صدد پاسخ دادن به این سوالات است که سیاست بر تاریخنگاری و تاریخنگاری بر سیاست چه تأثیری داشته¬است؟فرضیاتی که در پاسخ سوالات فوق مطرح شده بدین قرار است: 1- توجه و علاقه حکومت به اخبار پیشینیان برای سر گرمی یا آگاهی از آداب سیاست وکشور داری یا برجای گذاشتن سرگذشتنامه ای افتخار آمیز ازخویش، انگیزه¬ای شد تا به تاریخنگاری توجه شود. 2- تاریخنگاری تواریخ عمومی از طریق نظریه¬مند کردن تاریخ حکومتها (خلافت و سلطنت ) و فراهم سازی داده¬های لازم برای آنها، در صدد کسب مشروعیت و قدرت اجتماعی برای حکومت و برای حاکمان بر آمده¬اند در مجموع می¬توان دستاورد این پژوهش را شناخت رابطه¬ای عنوان کرد که بین سیاست و تاریخنگاری تواریخ عمومی وجود داشته¬است. رابطه¬ای که باعث شده¬است مورخ هر چند به قیمت قربانی کردن حقایق، از بسیاری واقعیتها چشم¬پوشی نماید و با نوشتار¬های خود در صدد اثبات مشروعیت و مقبولیت دینی و مردمی برای قدرت حاکم باشد و دشمنان آنان را فاقد صلاحیت لازم برای بدست گرفتن قدرت بداند. و سیاست نیز به پاس این خوش-خدمتی، وسایل رفاه و آسایش آنان را فراهم نماید، تا با آسودگی خاطر به نگارش خود بپردازند و هم به سیاستمدارن اصول کشور¬داری بیاموزند و هم روش¬های حکومتداری آنان را برای آیندگان ثبت نمایند.